Υπεύθυνος του περιοδικού: Αλέκος Σταματουλάκης.
Συντακτική επιτροπή: Χρήστος Μηλώσης, Αλέξανδρος Μουμτζής, Άρης Παπαδόπουλος, Αλέκος Σταματουλάκης και Αστέριος Τόπης
Περιεχόμενα:
Προλογικό Σημείωμα
Κατευθυντήριες αρχές του ΦΟΘΚ
Για την Αισθητική
Αφιέρωμα στο Super 8
Φιλοσοφικά σημειώματα
Κινηματογράφος και κριτική
Τα τμήματα του ΦΟΘΚ
Κάθε τεύχος του περιοδικού «Τετράδια Κινηματογράφου»
ήταν αφιερωμένο σε ένα συγκεκριμένο θέμα.
Μερικά από τα θέματα που παρουσιάστηκαν ήταν:
Αμερικανικό μπουρλέσκ
Γερμανικός προπολεμικός κινηματογράφος
Νέος Γερμανικός κινηματογράφος
Φρη σίνεμα
Βρετανικό ντοκιμαντέρ
Σατιρικός κινηματογράφος
Νέος Ελληνικός κινηματογράφος
Επιστημονική φαντασία
Ιταλικός νεορεαλισμός
Γαλλικός κινηματογράφος
Πολιτική και κινηματογράφος
Οχτωβριανή επανάσταση και κινηματογράφος
Σοβιετικός κινηματογράφος
Φιλμ νουάρ
Ορολογία του κινηματογράφου
Απόσπασμα από το κείμενο
του Αλέξανδρου Μουμτζή (κριτικού κινηματογράφου)
ΖΩΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ
Η περίπτωση της Οθόνης
Κι όλα τούτα είναι παλιές ιστορίες που δεν ενδιαφέρουν
πια κανέναν
δέσαμε την καρδιά μας και μεγαλώσαμε.
Γ. Σεφέρης
Α. Η προϊστορία
Εν αρχή ην ο Φοιτητικός Όμιλος Θεάτρου Κινηματογράφου (ΦΟΘΚ), με άλλα λόγια το Πολιτιστικό τμήμα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου (η, μακράν, δραστικότερη πολιτιστική ομάδα στο χώρο των ελληνικών πανεπιστημίων εκείνη την «ηλεκτρική» πρώτη μεταπολιτευτική εξαετία, με πολυσχιδή δραστηριότητα στο θέατρο, τον κινηματογράφο, τη μουσική, τη λογοτεχνία και τα εικαστικά).
Η έντονη πολιτική στράτευση του φοιτητικού κινήματος στο χώρο της αριστεράς και της άκρας αριστεράς των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων δίνει το χρώμα της και στις πολιτιστικές πρωτοβουλίες. Παράλληλα με αυτήν, η δίψα ενός
στερημένου κοινού για τα έργα των τεχνών γεμίζει τα αμφιθέατρα με ένα ζωηρό ακροατήριο. Σ’ αυτό το περιβάλλον, ο ΦΟΘΚ, ενώ προβληματίζεται διαρκώς πάνω στις σχέσεις πολιτισμού-πολιτικής και προσπαθεί να δρα πάντα «πολιτικά» (κυρίως στον σκληρό του πυρήνα, δηλαδή την κινηματογραφική ομάδα), αποφεύγει επιμελώς την όποια κομματική-παραταξιακή στράτευση, γεννώντας την καχυποψία (και κάποτε την υπονόμευση) των «φοιτητοπατέρων» του κινήματος (π.χ. της ΦΕΑΠΘ).
Από αυτήν την άποψη δεν είναι τυχαίο που στο εναρκτήριο τεύχος της Οθόνης προτάσσονται οι «Κατευθυντήριες αρχές» του ΦΟΘΚ, με θέσεις για την καλλιτεχνική πρακτική, τη γλώσσα, την κριτική και τον πολιτικό και πολιτιστικό ρόλο του Ομίλου. Πρόκειται για ένα κείμενο «στρατευμένης θεωρίας», ενδεικτικό του κλίματος της εποχής.
Στη συντακτική ομάδα του πρώτου τεύχους αναφέρονται τα ονόματα: Αλέξανδρος Μουμτζής, Λάζαρος Στεργιάδης και Γιώργος Τζιώτζιος. Επτά ακόμη ονόματα ακολουθούν στην ενότητα των συνεργατών.
Το κινηματογραφικό τμήμα του ΦΟΘΚ, μέσα από τις συχνότατες προβολές ταινιών, οργανωμένες κυρίως σε ιστορικές ενότητες (που κάλυπταν όλη την ιστορία του κινηματογράφου: από το αμερικανικό μπουρλέσκ ως τη ρωσική πρωτοπορία και από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό ώς το αγγλικό φρη σίνεμα), μέσα από τις ανεξάντλητες (και κάποτε επεισοδιακές) συζητήσεις μετά τις προβολές, μέσα από τα τεύχη που εξέδιδε για κάθε κύκλο προβολών (με τον χαρακτηριστικό για τον προσανατολισμό του τμήματος τίτλο Τετράδια κινηματογράφου), μέσα από τις παθιασμένες συνεδριάσεις της ομάδας στα γραφεία του Ομίλου, «δίδαξε» και κυρίως έμαθε (όσο έμαθε) το σινεμά. Είχε έρθει η εποχή του περάσματος στην πράξη.
Β. Η εποχή της «παρέμβασης»
Διαβάζουμε στην αρχή του (ανυπόγραφου) εισαγωγικού σημειώματος (σελ. 2) του εναρκτήριου τεύχους: «Το περιοδικό αυτό σχηματίστηκε σαν κόμβος σε μια περιπλάνηση που έψαχνε διέξοδο· πρόκειται για μια ψηλαφητή ανίχνευση που δεν υποπτεύεται καν το τέλος της. Έρχεται απλά σαν καρπός της συνύπαρξης και της γεωγραφικής συσπείρωσης ορισμένων φοιτητών που, με στίγμα την Κινηματογραφική Ομάδα του Φοιτητικού Ομίλου Θεάτρου Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, προχώρησαν μέσα από ένα λαβύρινθο αντιφάσεων σε κάποια ιδεολογική ομογενοποίηση, στην πορεία κατάκτησης μερικών μονάχα εργαλείων παρέμβασης μιας προβληματικής».
Η περιπέτεια της Οθόνης είχε ξεκινήσει με μια βουτιά στα βαθιά.
. . . . . . . . . . . . . . .
Μετά το τεύχος 26 (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1986) αποχωρεί, όχι χωρίς απώλειες για την εμβέλεια του περιοδικού, ο Γιώργος Τζιώτζιος και εκδίδει, στην Αθήνα αυτός, το περιοδικό «Σινεμά».
Ολόκληρο το κείμενο βρίσκεται στον συλλογικό τόμο
ΣΙΝΕ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, εκδ. University Studio Press, 2012.
Άρθρο του δημοσιογράφου Γιάννη Γκροσδάνη
στο περιοδικό «Θεσσαλονικέων Πόλις»
Μάρτιος 2011
O Φοιτητικός Όμιλος Θεάτρου & Κινηματογράφου, μετά τη διάλυση του από τη δικτατορία, κάνει εκ νέου την εμφάνισή του το 1975. Ο Νότης Φόρσος θυμάται: Στον ΦΟΘΚ συμμετείχαν σημαντικά ονόματα του κινηματογραφικού χώρου, που τότε σπούδαζαν στη Θεσσαλονίκη, όπως ο κριτικός και διανομέας ταινιών Γιώργος Τζιώτζιος, οι σκηνοθέτες Μάρκος Χολέβας και Περικλής Χούρσογλου, κ.ά. Οι κινηματογραφικές προβολές του γίνονταν στη Φυσικομαθηματική Σχολή, με θεματικά αφιερώματα στον γερμανικό εξπρεσιονισμό, τον
γαλλικό κινηματογράφο, τα φιλμ νουάρ, άπαιχτες ταινίες στις ελληνικές αίθουσες σπουδαίων σκηνοθετών όπως ο Φασμπίντερ ή ο Βάιντα.
Την άνοιξη του 1979 τα μέλη του ΦΟΘΚ θα προχωρήσουν στην έκδοση και κυκλοφορία του κινηματογραφικού περιοδικού «Οθόνη»: Η βασική ιδέα ανήκε στον Γ. Τζιώτζιο, σημειώνει ο Νότης Φόρσος. Στην πρώτη συντακτική ομάδα ανήκει βέβαια και ο Αλέξανδρος Μουμτζής, ενώ εκδότης στην πρώτη φάση του περιοδικού θα είναι ο πεζογράφος Γιώργος Κάτος, που αργότερα συνδέθηκε με τις Εκδόσεις Εγνατία και το γνωστό λογοτεχνικό περιοδικό «Το Τραμ». Αργότερα, την έκδοση την συνέχισα εγώ. Ξεκινήσαμε με διάθεση αριστερίστικη αλλά και ερειστική, στοιχεία απόλυτα σύμφωνα με το πολιτικό κλίμα εκείνης της εποχής αλλά και της ηλικίας μας. Γρήγορα, όμως, καταλάβαμε πως έπρεπε να εμβαθύνουμε σε αρκετά αντικείμενα, με βάση βέβαια και την αντίστοιχη έκδοση του περιοδικού «Σύγχρονος Κινηματογράφος», που έβγαινε στην Αθήνα από τον Β. Ραφαηλίδη και ανέβαζε τον πήχη πολύ ψηλά για όλους μας.
Έτσι άρχισα να μελετώ ψυχολογία, σημειολογία, ιστορία και αισθητική των τεχνών και δεν συμμαζεύεται, αναφέρει με χιούμορ ο δημοσιογράφος και κριτικός Σωτήρης Ζήκος, που εκείνα τα χρόνια αρθρογραφεί στην Οθόνη και συμμετέχει στη σύνταξη ακόμη ενός κινηματογραφικού περιοδικού, με τίτλο «Κινηματογραφικά Τετράδια».
Με βασική επιρροή το μυθικό γαλλικό περιοδικό Cahiers du cinema, τα Κινηματογραφικά Τετράδια ξεκίνησαν τη δράση τους την άνοιξη του 1981, με εκδότες τον Μπάμπη Ακτσόγλου και τον Σωτήρη Γερακούδη. Ο Σωτήρης Ζήκος επισημαίνει: Ο Ακτσόγλου ήθελε σε σύγκριση με την Οθόνη ένα έντυπο μικρότερο σε σχήμα, περισσότερο χρηστικό και λιγότερο αβαγκαρντίστικο στις επιλογές και στα κείμενά του. Την αρχισυνταξία την είχε ο ίδιος μαζί με τον Αντρέα Τύρο και έβγαζαν 4-5 τεύχη τον χρόνο.
Τα δύο περιοδικά θα γίνουν σύντομα σημείο αναφοράς στα κινηματογραφικά πράγματα της δεκαετίας του ’80. Η κυκλοφορία τους σε επιλεγμένα σημεία πώλησης στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα θα αποτελέσει το ραντεβού των σινεφίλ και των κινηματογραφιστών. Όσο προχωρούν, νέα ονόματα προστίθενται στη λίστα των συμμετεχόντων αρθογράφων: Αχ. Ψαλτόπουλος, Α. Τύρος, Β. Κεχαγιάς, Χρ. Μήτσης, Αλ. Δερμετζόγλου, Σωτ. Ζήκος, Π. Μανασής, Π. Κοκαλένιος, Αγγ. Βεζυρόπουλος, Μπ. Ακτσόγλου, Τ. Ρέτζιος, Γ. Τούλας.